ĐỘNG TỪ ĐI VỚI TRỢ TỪ に

ĐỘNG TỪ ĐI VỚI TRỢ TỪ に


01. 会います（あいます）：gặp mặt

02. 入ります（はいります）：vào

03. 住みます（すみます）：sống, sinh sống

04. 乗ります（のります）：lên xe

05. 登ります（のぼります）：leo (núi) 山に登ります

06. 泊まります（とまります）：trọ lại

07. 勝ちます（かちます）：thắng #　負けます thua, bại trận

08. 聞きます（ききます）：nghe, hỏi

09. 触ります（さわります）：sờ

10. 着きます（つきます）：đến nơi

11. 間に合います（まにあいます）：kịp lúc

12. 役に立ちます（やくにたちます）：có ích

13. 遅れます（おくれます）：trễ, chậm trễ

14. 参加します（さんかします）：tham gia

15. 連絡します（れんらくします）：liên lạc

16. 通います（かよいます）：tới lui, đi tới nơi nào đó thường xuyên 学校に通います　đi học

17. 気が付けます（きがつけます）：chú ý, phát hiện

18. 気が付きます（きがつきます）：để ý, giữ gìn, cẩn thận

19. 乗り換えます（のりかえます）：sang xe, chuyển xe

20. 負けます（まけます）：thua, bại

Mong các bạn sau khi xem thì không nhầm nữa !

Động từ và tính từ trong tiếng nhật

Các đặc tính của tính từ

Bây giờ ta đã có thể kết hợp 2 danh từ với nhau bằng nhiều cách sử dụng các vi từ, tất nhiên ta sẽ muốn mô tả các danh từ của chúng ta bằng các tính từ. 1 tính từ có thể mô tả trực tiếp 1 danh từ đi sau nó. Ta cũng có thể kết hợp danh từ với tính từ theo cách tương tự như kết nối các danh từ với nhau sử dụng các vi từ. Có 2 loại tính từ: na-tính từ và i-tính từ. Chúng ta sẽ tìm hiểu xem chúng khác nhau thế nào và chúng được sử dụng thế nào trong câu.

Tính từ đuôi Na

Na-tính từ rất dễ học vì nó cơ bản giống với 1 danh từ. Trong thực tế, chúng rất giống nhau trừ phi tôi chỉ ra sự khác biệt. Khác biệt chủ yếu là 1 na-tính từ có thể bổ nghĩa trực tiếp cho một danh từ theo sau nó bằng cách thêm 「な」vào giữa danh từ và tính từ đó. (Do vậy mà mới có cái tên na-tính từ.)

（１）　静かな人。- người trầm tĩnh.

Ngoài khả năng bổ nghĩa trực tiếp cho danh từ sử dụng「な」, bạn cũng có thể nói rằng 1 danh từ cũng là một tính từ bằng cách sử dụng vi từ chủ đề trong cấu trúc câu [Danh từ] [Vi từ] [Tính từ] (ví dụ 「人は静か」） Cách này cũng tương tự như trong thể trần thuật sử dụng các danh từ mà ta đã học trong 2 phần trước. Tuy nhiên, không thể thay thế hoàn toàn các tính từ bằng các danh từ, bạn không thể dùng cấu trúc câu [Tính từ] [Vi từ] [Danh từ] （ví dụ 「静かが人」）. Điều này rất là rõ ràng, ví dụ, trong khi 1 con người có thể mang tính chất trầm tĩnh, ta không thể nói cái trầm tĩnh mang tính chất con người được.

（１）　友達は親切。- Các bằng hữu thật tốt.

（２）　友達は親切な人。- Bằng hữu là người tốt.

Nhớ sự tương đương của các na-tính từ với các danh từ không. Bạn có thể thấy rõ điều này bằng các ví dụ sau.

（１）　ボブは魚が好きだ。- Bob thích cá.

（２）　ボブは魚が好きじゃない。- Bob không thích cá.

（３）　ボブは魚が好きだった。- Bob đã có thích cá.

（４）　ボブは魚が好きじゃなかった。- Bob đã không thích cá.

Bạn có thấy cách chia từ trong các câu trên quen thuộc không? Tất nhiên chúng phải quen thuộc rồi, nếu bạn học kỹ phần state of being cách chia danh từ. Nếu bạn còn hồ nghi rằng "thích" là 1 tính từ chứ không phải 1 động từ trong tiếng Nhật, bạn có thể xem trường hợp「好き」 theo nghĩa là "mong ước". Thêm vào đó, bạn có thể xem 1 ví dụ về sự hòa hợp của vi từ chủ đề và tân ngữ trong câu. Nội dung câu nói về chủ ngữ "Bob" và tân ngữ "cá" mô tả cái mà Bob thích.

Bạn cũng có thể làm theo 3 cách cuối để chia danh từ 1 cách trực tiếp. (Nhớ thêm 「な」 vào các câu thuộc thể khẳng định và không phải thì quá khứ.)

（１）　魚が好きなタイプ。- Loại thích cá.

（２）　魚が好きじゃないタイプ。- Loại không thích cá.

（３）　魚が好きだったタイプ。- Loại đã thích cá.

（４）　魚が好きじゃなかったタイプ。- Loại đã không thích cá.

Đây là toàn bộ vế câu 「魚が好き」、「魚が好きじゃない」、... bổ nghĩa cho "loại" để nói về các loại (người) thích hoặc không thích cá. Bạn có thể thấy lý do vì sao câu này hữu dụng, bởi 「タイプは魚が好きだ。」 có nghĩa là "Loại thích cá", câu này không rõ nghĩa lắm.

Chúng ta có thể xem cái cụm danh từ mô tả (descriptive noun clause) này như 1 danh từ đơn. Ví dụ, ta có thể biến cả cụm thành 1 chủ đề theo cách trong ví dụ sau.

（１）　魚が好きじゃないタイプは、肉が好きだ。
- Loại (người) mà không thích cá thì thích thịt.

Tính từ đuôi i

Tính từ đuôi i có tên gọi như vậy là vì nó luôn luôn kết thúc bằng chữ hiragana 「い」. Đây là 1 dạng okurigana sẽ được thay đổi khi ta chia tính từ. Nhưng có theer bạn sẽ biết vài na-tính từ cũng sẽ có tận cùng là 「い」 ví dụ như 「きれい（な）」. So how can you tell the difference? The bad news is there really is no way to tell for sure. However, the really good news is that I can only think of two examples of na-adjectives that end with 「い」 that is usually written in hiragana: 「きれい」 và 「嫌い」. Tất cả các na-tính từ khác kết thúc bằng 「い」tôi được biết đều được viết ở dạng kanji do đó bạn có thể dễ dàng nhận ra rằng nó không phải là 1 i-tính từ. Ví dụ, trong trường hợp của 「きれい」, có thể viết là 「綺麗」 hay 「奇麗」 bằng kanji, do thành phần 「い」 của「麗」 được bọc bởi kanji, bạn biết được rằng nó không thể nào là 1 i-tính từ. Lý do là vì mục đích duy nhất của việc thêm 「い」 vào các i-tính từ là để giúp việc chia tính từ mà không phải thay đổi phần chữ kanji. Trong thực tế, 「嫌い」 là na-tính từ duy nhất mà tôi biết kết thúc bằng chữ hiragana 「い」 mà không dùng tới chữ kanji. Thực tế là 「嫌い」 được tạo ra từ động từ「嫌う」

Hãy nhớ lại cách chia các danh từ href="copula.html#part2"> ở thể trần thuật phủ định với các danh từ cũng kết thúc bằng 「い」 （じゃない）? Tốt, bạn có thể xử lý các i-tính từ tương tự như với các danh từ ở thể trần thuật phủ định. Và cũng như với thể trần thuật phủ định này của các danh từ, bạn không thể thêm 「だ」 vào i-tính từ like you can with nouns or na-adjectives.

KHÔNG thêm 「だ」 vào i-tính từ.

Bây giờ sau khi đã rõ vấn đề, ta có thể chuyển qua các phương án chia với i-tính từ. Có 2 quy tắc chia mới cho các i-tính từ. Để chuyển thành phủ định hoặc chuyển sang quá khứ, đầu tiên ta bỏ 「い」, sau đó thêm 「くない」nếu muốn chuyển thành phủ định hoặc thêm 「かった」 nếu muốn chuyển sang thì quá khứ. Do 「くない」 được kết thúc bằng 1 chữ 「い」, bạn cũng có thể chia thể phủ định giống như làm đối với một i-tính từ khác. Do vậy, quy tắc để chia thể phủ định của thì quá khứ giống như quy tắc chia thể khẳng định của thì quá khứ.

Quy tắc chia i-tính từ

• Phủ định: Đầu tiên loại bỏ 「い」 sau i-tính từ sau đó thêm「くない」
• 例）　高い → 高くない
• Thì quá khứ: Đầu tiên bỏ đuôi 「い」 từ i-tính từ hay i-tính từ ở thể phủ định rồi sau đó thêm 「かった」
• 例）　高い → 高かった
• 例）　高くない → 高くなかった

Tổng kết về i-tính từ

	Thể khẳng định	Thể phủ định
Không phải quá khứ	高い	高くない
Past	高かった	高くなかった

Bạn có thể bổ nghĩa trực tiếp cho các danh từ bằng cách gắn danh từ đó với tính từ.

（１）　高いビル。- Tòa nhà cao.

（２）　高くないビル。- Tòa nhà không cao.

（３）　高かったビル。- Building that was tall.

（４）　高くなかったビル。- Tòa nhà đã từng không cao.

Bạn có thể dùng 1 chuỗi nhiều tính từ theo bất cứ trật tự và dạng thức nào.

（１）　静かな高いビル。- Một tòa nhà yên tĩnh và cao.

（２）　高くない静かなビル。- Một tòa nhà không cao và yên tĩnh.

Chú ý rằng bạn cũng có thể tạo nên các cụm danh từ miêu tả giống như cách chúng ta làm với na-tính từ. Sự khác biệt duy nhất là chúng ta không cần 「な」khi muốn bổ nghĩa trực tiếp cho danh từ. Trong ví dụ tiếp theo, cụm mô tả (descriptive clause) 「値段が高い」 bổ nghĩa trực tiếp cho「レストラン」.

（１）　値段が高いレストランはあまり好きじゃない。
- Không thích các nhà hàng ăn cao giá lắm.

Một trường hợp cá biệt đáng bực mình

Có 1 i-tính từ mang nghĩa "tốt" được sử dụng hơi khác với các i-tính từ khác. Đây là 1 trường hợp cổ điển cho thấy sự khó khăn khi mới học tiếng Nhật bởi vì chính những từ thường dùng và hữu dụng lại là những từ có nhiều ngoại lệ nhất. Từ gốc của "tốt" là「よい（良い）」. Tuy nhiên, theo thời gian, nó nhanh chóng trở thành「いい」. Khi nó được viết theo kanji, nó thường được đọc là 「よい」 do đó「いい」gần như hoàn toàn là hiragana. Điều đó cũng chẳng sao. Tuy nhiên, điều không may mắn là tất cả các cách chia lại đều được xuất phát từ từ 「よい」 chứ không phải là từ 「いい」. Xem trong bảng sau.

Một tính từ khác cũng giống như vậy là 「かっこいい」 vì nó là một cách viết tắt của 2 từ được nối lại với nhau: 「格好」 and 「いい」. Do nó cũng dùng từ 「いい」giống như trên, bạn phải dùng cách chia tương tự như trường hợp kể trên.

Cách chia 「いい」 Positive Phủ định Không phải quá khứ いい よくない Past よかった よくなかった

Conjugation for 「かっこいい」 Positive Negative Non-Past かっこいい かっこよくない Past かっこよかった かっこよくなかった

Chú ý các cách chia đều xuất phát từ 「よい」 chứ không phải là từ「いい」.

Các ví dụ

（１）　値段があんまりよくない。
- Cái giá này không tốt cho lắm

（２）　彼はかっこよかった！
- Anh ta trông thật sự khá khẩm!

Động từ và tính từ trong tiếng nhật

Đây là danh sách cách chia động từ và tính từ trong tiếng Nhật. Hầu hết chúng đều theo quy tắc, nhưng vẫn có những ngoại lệ nhất định. Động từ của tiếng Nhật bình đẳng với mọi chủ thể, bất kể ngôi thứ mấy, số ít hay số nhiều đều chia giống nhau. Mẫu chung của tất cả các động từ là kết thúc bằng âm u. Trong tiếng Nhật hiện đại, không có động từ nào (ít nhất là trong mẫu chung) kết thúc bằng ず, ふ, ぷ, ゆ.

Thì chưa hoàn thành

Trong tiếng Nhật, thể động từ cơ bản nhất là ở thì chưa hoàn thành. Nó khá tương đồng với thì hiện tại và tương lai của chúng ta, còn được gọi là "thì không quá khứ". Thể chưa hoàn thành của một động từ giống với thể từ điển (được dùng làm đề mục) và không cần phải chia. Ví dụ với động từ する (làm):

(私は)買い物をする ((watashi wa) kaimono o suru, (Tôi) mua sắm. / (Tôi) sẽ mua sắm).
(私は)明日勉強する ((watashi wa) ashita benkyō suru, (Tôi) ngày mai sẽ học).

Trong các tình huống, các mẫu trên của thì chưa hoàn thành không thể dùng để diễn tả một hành động đang diễn ra như: "Tôi hiện đang mua sắm". Đúng hơn, nó chỉ có thể dùng để diễn tả thói quen và những hành động khác được cho là sẽ tiếp tục trong tương lai. Nếu muốn thể hiện như câu trên, ta phải dùng thể ている.

Thì hoàn thành

Trái lại, thì hoàn thành lại có hậu tố xác định. Dạng cơ bản là kết thúc bằng た / だ, nhưng phải thay đổi nhiều về ngữ âm, phụ thuộc vào âm tiết cuối của động từ. Thì hoàn thành khá tương đồng với thì quá khứ của chúng ta và thường được gọi là thì quá khứ.

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する した 勉強する (benkyō suru, học) 勉強した (benkyō shita) 来る (kuru) 来た (kita) Không có Không có 行く (ika) 行った (itta) Không có Không có いらっしゃる いらっしゃった   いらした Không có Không có Thể -ます -ました 行きます (ikimasu, đi) 行きました (ikimashita) Động từ có quy tắc

-う -った 使う (tsukau, dùng) 使った (tsukatta) -う (xem cách dùng) -うた 問う (tou, hỏi) 問うた (tōta) -く -いた 焼く (yaku, nướng) 焼いた (yaita) -ぐ -いだ 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳いだ (oyoida) -す -した 示す (shimesu, trưng bày) 示した (shimeshita) -つ -った 待つ (matsu, đợi) 待った (matta) -ぬ -んだ 死ぬ (shinu, chết) 死んだ (shinda) -ぶ -んだ 呼ぶ (yobu, gọi) 呼んだ (yonda) -む -んだ 読む (yomu, đọc) 読んだ (yonda) -る (gốc phụ âm) -った 走る (hashiru, chạy) 走った (hashitta) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) -いた   -えた 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔いた (kuita)   答えた (kotaeta) Tính từ

Tính từ い -かった 安い (yasui, rẻ) 安かった (yasukatta) Tính từ な -だった 簡単 (kantan, đơn giản) 簡単だった (kantan datta)

Cách dùng

Ghi chú thêm rằng cách chia các động từ kết thúc bằng う thường được chia theo kiểu thứ hai hơn với những người miền tây Nhật Bản. う trong kết thúc của thì hoàn thành うた có thể phát âm thành ư hoặc ô phụ thuộc vào nguyên âm đi trước, dựa theo những quy luật về âm vị của người Nhật thông thường. Thế nên, ở vùng Kansai, ta có thể nghe mẫu như つかう thành つこうた, hoặc いう thành いうた.

• Mẫu dùng của thì hoàn thành giống như mẫu dùng của thì chưa hoàn thành. Ví dụ, 日本に行く (nihon ni iku, tôi đến Nhật) sẽ thành 日本に行った (nihon ni itta, tôi đã đến Nhật).
• Liệt kê những hành động giữa chừng 本を読んだり、テレビを見たりした (hon o yondari, terebi o mitari shita, (Tôi) đọc sách, xem tivi).

Thể phủ định

Dạng cơ bản là âm u chuyển thành anai.

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する しない   さない 勉強する (benkyō suru, học)   愛する (aisuru, yêu) 勉強しない (benkyō shinai)   愛さない (aisanai) 来る (kuru) 来ない (konai) Không có Không có ある ない Không có Không có だ ではない   じゃない Không có Không có Thể -ます -ません 行きます (ikimasu, đi) 行きません (ikimasen) Động từ có quy tắc

-う -わない 使う (tsukau, dùng) 使わない (tsukawanai) -く -かない 焼く (yaku, nướng) 焼かない (yakanai) -ぐ -がない 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳がない (oyoganai) -す -さない 示す (shimesu, trưng bày) 示さない (shimesanai) -つ -たない 待つ (matsu, đợi) 待たない (matanai) -ぬ -なない 死ぬ (shinu, chết) 死なない (shinanai) -ぶ -ばない 呼ぶ (yobu, gọi) 呼ばない (yobanai) -む -まない 読む (yomu, đọc) 読まない (yomanai) -る (gốc phụ âm) -らない 走る (hashiru, chạy) 走らない (hashiranai) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) --いない   -えない 答える (kotaeru, trả lời)   悔いる (kuiru, tiếc) 答えない (kotaenai)   悔いない (kuinai) Tính từ

Tính từ い -くない 安い (yasui, rẻ) 安くない (yasukunai) Tính từ な -ではない   -じゃない 簡単 (kantan, đơn giản) 簡単ではない (kantan de wa nai)   簡単じゃない (kantan ja nai)

Đuôi ない được chia theo 2 cách:

• Như một tính từ i. Ví dụ, thì quá khứ của 食べない (tabenai) là 食べなかった (tabenakatta) còn thể te là 食べなくて (tabenakute).
• Tạo thể te đặc biệt bằng cách thêm で. Ví dụ, 食べないで (tabenaide). Ví dụ sử dụng: 食べないで下さい (tabenaide kudasai, xin đừng ăn).

Thể i

Thể i (hoặc thể liên kết) rất phổ biến, trong tất cả các trường hợp thì dạng chung của nó là thay thế u bằng i

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する し 勉強する (benkyō suru, học) 勉強し (benkyō shi) 来る (kuru) 来 (ki) Không có Không có だ であり Không có Không có Động từ có quy tắc

-う -い 使う (tsukau, dùng) 使い (tsukai) -く -き 焼く (yaku, nướng) 焼き (yaki) -ぐ -ぎ 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳ぎ (oyoki) -す -し 示す (shimesu, trưng bày) 示し (shimeshi) -つ -ち 待つ (matsu, đợi) 待ち (machi) -ぬ -に 死ぬ (shinu, chết) 死に (shini) -ぶ -び 呼ぶ (yobu, gọi) 呼び (yobi) -む -み 読む (yomu, đọc) 読み (yomi) -る (gốc phụ âm) -り 走る (hashiru, chạy) 走り (hashiri) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) -い   -え 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔い (kui)   答え (kotae)

Những kính ngữ gốc phụ âm いらっしゃる (irassharu), おっしゃる (ossharu), くださる (kudasaru), ござる (gozaru), and なさる (nasaru) có thể i bất quy tắc. Chúng được tạo thành bằng cách thay thế u bằng i.

Cách dùng

• Tạo nên kính từ khi có đuôi ます. Ví dụ: 行く (iku) → 行きます (ikimasu), 使う (tsukau) → (使います tsukaimasu).
• Thể hiện mong muốn khi có đuôi たい. Ví dụ: 食べたい (tabetai, muốn ăn), 行きたい (ikitai, muốn đi) và được coi như một tính từ i.
• Thể hiện ý phủ định mạnh mẽ khi có đuôi はしない. Ví dụ: 行きはしないよあんな所 (iki wa shinai yo anna basho, không bao giờ tôi đến mấy chỗ như vậy).
• Tạo mệnh lệnh khi có đuôi
  -なさい. Ví dụ: これを食べなさい (kore o tabenasai, ăn cái này đi), あそこへ行きなさい (asoko e ikinasai, đến chỗ kia đi).
  -な. Ví dụ: 真っすぐ帰りな (massugu kaerina, về nhà ngay), 仲良く遊びな (nakayoku asobina, chơi đẹp vào).
• Thể hiện rằng thứ gì đó dễ hay khó khi có đuôi 易い (yasui, dễ) hoặc 難い (nikui, khó). Ví dụ: したしみ易い (shitashimiyasui, dễ làm bạn), 分かり難い (wakarinikui, khó hiểu).
• Thể hiện sự thừa thãi, quá đáng khi có đuôi 過ぎる (sugiru, quá). Ví dụ: 飲み過ぎる (nomisugiru, uống quá nhiều)
• Thể hiện rằng đang làm việc gì liên kết với việc gì đó. Khi có đuôi ながら, động từ sẽ trở thành phó từ và câu có nghĩa "Làm gì khi đang làm gì). Ví dụ: 歩きながら本を読んだ (arukinagara hon o yonda, đọc sách khi đang chạy bộ).
  
  Thể i cũng có vài cách tự sử dụng như
• Thể hiện mục đích bằng に. Ví dụ: 食べに行きました (tabe ni ikimashita, tôi đến để ăn). Đây là dạng mục đích cơ bản.
• Trong kính ngữ. Ví dụ: お使い下さい (otsukai kudasai, xin hãy sử dụng)
• Kết hợp trong ngôn ngữ viết.
• Với vài động từ, thể i cũng tạo ra những từ liên quan mà không theo quy tắc chung, ví dụ
• Thể i của 食べる (taberu, ăn) có thể đặt trước 物 để tạo thành 食べ物 (tabemono, đồ ăn). Tương tự với 飲む (nomu, uống) và 買う (kau, mua).
• Thể i của 賭ける (kakeru, cược) là một từ: 賭け (kake, đánh cược).

Thể te

Thể te của động từ tiếng Nhật (có khi được gọi là "phân từ") được sử dụng khi động từ có liên kết với những từ theo sau. Với tất cả các động từ, nó được tạo ra bằng cách thay đuôi a ở thì hoàn thành sang e. Tính từ hơi khác một chút.

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する して 勉強する (benkyō suru, học) 勉強して (benkyō shite) 来る (kuru) 来て (kite) Không có Không có 行く (ika) 行って (itte) Không có Không có いらっしゃる いらっしゃって   いらして Không có Không có Thể -ます -ました 行きます (ikimasu, đi) 行きまして (ikimashite) Động từ có quy tắc

-う -って 使う (tsukau, dùng) 使って (tsukatte) -う (xem thì hoàn thành) -うて 問う (tou, hỏi) 問うて (tōte) -く -いて 焼く (yaku, nướng) 焼いて (yaite) -ぐ -いで 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳いで (oyoide) -す -して 示す (shimesu, trưng bày) 示して (shimeshite) -つ -って 待つ (matsu, đợi) 待って (matte) -ぬ -んで 死ぬ (shinu, chết) 死んで (shinde) -ぶ -んで 呼ぶ (yobu, gọi) 呼んで (yonde) -む -んで 読む (yomu, đọc) 読んで (yonde) -る (gốc phụ âm) -って 走る (hashiru, chạy) 走って (hashitte) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) -いて   -えて 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔いて (kuite)   答えて (kotaete) Tính từ

Tính từ い -くて 安い (yasui, rẻ) 安くて (yasukatta) Tính từ な -で 簡単 (kantan, đơn giản) 簡単で (kantan de)

Cách dùng

• Như một mệnh lệnh đơn. Ví dụ: 食べて (tabete, ăn đi), 読んで (yonde, đọc đi).
• Yêu cầu với đuôi くれ hoặc 下さい. Ví dụ: 本を読んでください (hon o yonde kudasai, xin hãy đọc cuốn sách này).
  
  Với các động từ
• いる. Nó mang nghĩa "đang làm".Ví dụ: 待っている (matte iru, đang đợi). Thông thường, trong dạng này thì âm i sẽ bị mất, nên 待っている (matte iru) trở thành 待ってる (matteru).
• おく. Nó mang nghĩa "làm trước". Ví dụ: お弁当を作っておいた (obentō o tsukutte oita, tôi đã làm cơm hộp trước (để ăn sau)) . Thông thường, trong dạng này thì âm e sẽ bị mất, nên 作っておいた (tsukutte oita) trở thành 作っといた (tsukuttoita).
• ある. Dạng này là một kiểu bị động khi đi với ngoại động từ. Ví dụ: ここに文字が書いてある (koko ni moji ga kaite aru, có vài chữ cái được viết ở đây). Nó chỉ ra rằng một thứ gì đó được để lại trong những tình huống cụ thể. Đối lập với 書いている (kaite iru, đang viết), nó chú trọng tới đối tượng của hành động (thứ được viết ra) chứ không phải chủ thể của hành động (người viết).
• しまう. Nó mang nghĩa "đã hoàn thành", thường là không chủ đích và đôi khi diễn tả hành động đã theo hướng đúng. Ví dụ: 片付けてしまった (katazukete shimatta, đã dọn dẹp xong). Nó cũng có thể dùng cho những tình huống thể hiện sự đáng tiếc. Ví dụ: 私の鍵が消えてしまった (watashi no kagi ga kiete shimatta, chìa khoá của tôi biến mất rồi).
  Dạng てしまう te shimau được rút ngắn dưới một dạng khác phổ biến và thường xuyên được dùng hơn là ちまう hoặc ちゃう. Ví dụ: 携帯忘れちゃった (keitai wasurechatta, quên điện thoại rồi).
  でしまう được rút ngắn thành じまう hoặc じゃう trong ngôn ngữ nói.
• みる. Nó mang nghĩa "nhìn" nhưng với thể てみる sẽ là "thử làm". Ví dụ 書いてみる (kaite miru, thử viết).
• いく. Mang nghĩa "đi". Ví dụ: 買っていく (katte iku) dùng khi bạn từ A đến C nhưng ghé qua B giữa AC mua gì đó.
• くる. Mang nghĩa "lại". Ví dụ: 買ってくる (katte kuru) dùng khi bạn từ A đến B mua gì đó xong quay về A.

Thể khả năng

Dạng chung là chuyển u thành eru.

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する できる   せられる   せる 勉強する (benkyō suru, học)   察する (sassuru, đoán)   愛する (aisuru, yêu) 勉強できる (benkyō dekiru)   察せられる (sasserareru)   愛せる aiseru 来る (kuru) 来られる (korareru)   来れる (koreru) Không có Không có Động từ có quy tắc

-う -える 使う (tsukau, dùng) 使える (tsukaeru) -く -ける 焼く (yaku, nướng) 焼ける (yakeru) -ぐ -げる 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳げる (oyogeru) -す -せる 示す (shimesu, trưng bày) 示せる (shimeseru) -つ -てる 待つ (matsu, đợi) 待てる (materu) -ぬ -ねる 死ぬ (shinu, chết) 死ねる (shineru) -ぶ -べる 呼ぶ (yobu, gọi) 呼べる (yoberu) -む -める 読む (yomu, đọc) 読んだ (yomeru) -る (gốc phụ âm) -れる 走る (hashiru, chạy) 走れる (hashireru) -いる (gốc nguyên âm)     -える (gốc nguyên âm) -いられる   -いれる   -えれる   -えられる 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔いられる (kuirareru)   悔いれる (kuireru)   答えれる (kotaereru)   答えられる (kotaerareru)

Cách dùng

• Thể khả năng được dùng để diễn tả ai đó có khả năng làm việc gì. Đối tượng trực tiếp sẽ được đánh dấu bằng phân từ が thay cho を. Ví dụ: 日本語が読める (nihongo ga yomeru, đọc được tiếng Nhật)
• Nó cũng được dùng để yêu cầu người khác làm gì đó. Ví dụ: コーヒー買える？ (koohii kaeru?, mua cà phê (hộ tôi) nhé?).
• Không giống như ngôn ngữ của chúng ta, thể khả năng không dùng để xin phép. Ví dụ: "Có được ăn quả táo này không?" nếu dùng như 「このりんごが食べられる？」 (Kono ringo ga taberareru) thì sẽ mang nghĩa "Có ăn nổi quả táo này không?". Và vì thường sẽ dùng là 食べらる (tabereru) kèm theo việc chủ thể hành động được lược bỏ thì câu đó sẽ mang nghĩa hỏi là "Quả táo này có thể ăn được không" (Tức nó là đồ con người có thể ăn được hay không ăn được. Ví dụ khác: "Đá có thể ăn được không?"). Vậy nên để xin phép thì ta dùng dạng てもいい hay thông thường hơn là ていい theo cách dùng thể て, cho kết quả là "Ăn quả táo này được chứ?". Ví dụ: 「このりんごを食べてもいいですか？」 ("Kono ringo o tabete mo ii desu ka?") hoặc 「このりんごを食べていい？」 ("Kono ringo o tabete ii?").
• Đuôi của động từ ở thể khả năng được xét như một động từ gốc nguyên âm.

Thể cầu khiến

Thể cầu khiến được tạo ra bằng cách chuyển u thành aseru.

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する させる 勉強する (benkyō suru, học) 勉強させる (benkyō saseru) 来る (kuru) 来させる (kosaseru) Không có Không có Động từ có quy tắc

-う -わせる 使う (tsukau, dùng) 使わせる (tsukawaseru) -く -かせる 焼く (yaku, nướng) 焼かせる (yakaseru) -ぐ -がせる 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳がせる (oyogaseru) -す -させる 示す (shimesu, trưng bày) 示させる (shimesaseru) -つ -たせる 待つ (matsu, đợi) 待たせる (mataseru) -ぬ -なせる 死ぬ (shinu, chết) 死なせる (shinaseru) -ぶ -ばせる 呼ぶ (yobu, gọi) 呼ばせる (yobaseru) -む -ませる 読む (yomu, đọc) 読ませる (yomaseru) -る (gốc phụ âm) -らせる 走る (hashiru, chạy) 走らせる (hashiraseru) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) -いさせる   -えさせる 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔いさせる (kuisaseru)   答えさせる (kotaesaseru) Tính từ

Tính từ い -くさせる 安い (yasui, rẻ) 安くさせる (yasu kusaseru) Tính từ な -にさせる 簡単 (kantan, đơn giản) 簡単にさせる (kantan nisaseru)

• Thể cầu khiến tạo ra động từ mới nhờ đuôi ru. Nó sẽ được chia tiếp như một động từ gốc phụ âm.
• Thể phủ định không thường được chuyển sang thể cầu khiến mà ngược lại. Ví dụ: 食べさせない (tabesasenai, không để cho ăn) chứ không phải 食べらなくさせる (taberanakusaseru).
• Có dạng rút gọn của thể cầu khiến, trong đó u thành asu với động từ gốc nguyên âm, ru thành sasu với động từ gốc phụ âm.

Cách dùng

Thể cầu khiến được dùng để

• Bắt ai đó làm gì. Ví dụ: 宿題をさせる (shukudai o saseru, bắt làm bài tập).
• Để ai đó làm gì. Ví dụ: 外で遊ばせる (soto de asobaseru, cho chơi bên ngoài).
• Với những hành động rõ ràng. Ví dụ: 先生が子供に勉強をさせた (sensei ga kodomo ni benkyō o saseta, giáo viên cho học sinh học)

Thể điều kiện eba

Thể điều kiện eba được tạo ra bằng cách chuyển u thành eba.

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する すれば 勉強する (benkyō suru, học) 勉強すれば (benkyō sureba) 来る (kuru) くれば (kureba) Không có Không có だ (ika) であれば (itta) Không có Không có Động từ có quy tắc

-う -えば 使う (tsukau, dùng) 使えば (tsukaeba) -く -けば 焼く (yaku, nướng) 焼けば (yakeba) -ぐ -げば 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳げば (oyogeba) -す -せば 示す (shimesu, trưng bày) 示せば (shimeseba) -つ -てば 待つ (matsu, đợi) 待てば (mateba) -ぬ -ねば 死ぬ (shinu, chết) 死ねば (shineba) -ぶ -べば 呼ぶ (yobu, gọi) 呼べば (yobeba) -む -めば 読む (yomu, đọc) 読めば (yomeba) -る (gốc phụ âm) -れば 走る (hashiru, chạy) 走れば (hashireba) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) -いれば   -えれば 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔いれば (kuireba)   答えれば (kotareba) Tính từ và phủ định

Tính từ い -ければ 安い (yasui, rẻ) 安ければ (yasu kereba) Tính từ な -であれば 簡単 (kantan, đơn giản) 簡単であれば (kantan deareba) -ない -なければ 行かない (ikanai, không đi) 行かなければ (ikanakereba)

• Tính từ な và các danh từ thường có dạng điều kiện là なら hơn.
• なければ trong thể phủ định thường được chia thành なきゃ hoặc なくちゃ hơn. Do đó 行かない sẽ thành 行かなきゃ (ikanakya) hoặc 行かなくちゃ(ikanakucha).

Cách dùng

Thể điều kiện được dùng trong các tình huống điều kiện. Ví dụ

• 何すればいいか (nani sureba ii ka, nên làm gì đây (nếu làm gì thì mới đúng đây)).
• 分かればいい (wakareba ii, nếu hiểu thì tốt).
• 時間がああれば買い物をしよう (jikan ga areba kaimono wo shiyō, nếu có thời gian thì đi mua sắm thôi).

Thể điều kiện ra

Thể điều kiện ra được tạo nên bằng cách thêm ら vào sau thì quá khứ. Có thể dùng ば để tỏ ý trang trọng hơn.

Cách dùng

• Thể điều kiện ra có thể dùng giống thể điều kiện eba. Tuy vậy, nó có nghĩa gần giống "nếu và khi" hơn và được ưu tiên hơn thể điều kiện eba vì mang nghĩa chính xác hơn.
  Ví dụ: 日本に行ったら、カメラを買いたい (nihon ni ittara, kamera wo kaitai, nếu đến Nhật Bản, tôi muốn mua một chiếc máy ảnh (tức là mua ở Nhật)).
• Thể điều kiện ra có thể dùng khi mệnh đề chính ở thì quá khứ. Trong tình huống này, nó mang nghĩa "khi" và ngụ ý rằng kết quả không ngờ trước được.
  Ví dụ: 喫茶店に行ったら、鈴木さんに出会った (kissaten ni ittara, Suzuki-san ni deatta, khi đến quán cà phê, tôi đã gặp anh Suzuki).

Thể bị động

Thể bị động được tạo ra bằng cách chuyển u thành areru.

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する される 勉強する (benkyō suru, học) 勉強される (benkyō sareru) 来る (kuru) 来られる (korareru) Không có Không có Động từ có quy tắc

-う -われる 使う (tsukau, dùng) 使われる (tsukawareru) -く -かれる 焼く (yaku, nướng) 焼かれる (yakareru) -ぐ -がれる 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳がれる (oyogareru) -す -される 示す (shimesu, trưng bày) 示される (shimesaseru) -つ -たれる 待つ (matsu, đợi) 待たれる (matareru) -ぬ -なれる 死ぬ (shinu, chết) 死なれる (shinareru) -ぶ -ばれる 呼ぶ (yobu, gọi) 呼ばれる (yobareru) -む -まれる 読む (yomu, đọc) 読まれる (yomareru) -る (gốc phụ âm) -られる 走る (hashiru, chạy) 走られる (hashirareru) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) -いられる   -えられる 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔いられる (kuirareru)   答えられる (kotaerareru)

• Động từ mới được tạo ra được coi như một động từ gốc phụ âm.
• Tính từ và だ không có thể bị động.
• Với động từ theo thể ます , phần masu ます được thêm vào cuối của động từ dạng bị động.

Cách dùng

Thể bị động được dùng

• Diễn tả bị động. Ví dụ このテレビは東芝によって作られた (kono terebi wa Toshiba ni yotte tsukurareta, cái tivi này được làm ra bởi Toshiba).
• Diễn tả nỗi khổ. Ví dụ: 私は友達にビールを飲まれた (watashi wa tomodachi ni biiru o nomareta, tôi bị bạn bè ép uống bia).
• Như một dạng lễ phép: どちらへ行かれますか (dochira e ikaremasu ka, anh đi đâu vậy ạ)

Thể cầu khiến bị động

Thể cầu khiến bị động được tạo ra bằng cách chia động từ ở thể cầu khiến trước, sau đó chuyển sang thể bị động. Đúng như tên gọi, nó dùng để diễn tả mong muốn ở dạng bị động. Ví dụ: 両親に勉強させられる (ryōshin ni benkyō saserareru, bị phụ huynh bắt học). Vì những từ như 待たせられる (mataserareru) khó phát âm nên thường trong khi nói, phần giữa 2 thể sẽ được nối lại.
Ví dụ: 待たせられる (mataserareru, bị bắt phải đợi) sẽ thành 待たされる (matasareru). Kiểu rút gọn này không dùng cho động từ gốc phụ âm và động từ bất quy tắc する, 来る.

Thể ý thức

Kiểu động từ Dạng chia Ví dụ Dạng chia Động từ bất quy tắc

する しよう   そう 勉強する (benkyō suru, học)   愛する (aisuru, yêu) 勉強しよう (benkyō shiyō)   愛そう (aisō) 来る (kuru) 来よう (koyō) Không có Không có だ だろう Không có Không có です でしょう Không có Không có Thể -ます -ましょう 行きます (ikimasu, đi) 行きましょう (kimashō) Động từ có quy tắc

-う -おう 使う (tsukau, dùng) 使おう (tsukaō) -く -こう 焼く (yaku, nướng) 焼こう (yakō) -ぐ -ごう 泳ぐ (oyogu, bơi) 泳ごう (oyogō) -す -そう 示す (shimesu, trưng bày) 示そう (shimesō) -つ -とう 待つ (matsu, đợi) 待とう (matō) -ぬ -のう 死ぬ (shinu, chết) 死のう (shinō) -ぶ -ぼう 呼ぶ (yobu, gọi) 呼ぼう (yobō) -む -もう 読む (yomu, đọc) 読もう (yomō) -る (gốc phụ âm) -ろう 走る (hashiru, chạy) 走ろう (hashirō) -いる (gốc nguyên âm)   -える (gốc nguyên âm) -いよう   -えよう 悔いる (kuiru, tiếc)   答える (kotaeru, trả lời) 悔いよう (kuiyō)   答えよう (kotaeyō) Tính từ và phủ định

Tính từ い -かろう 近い (chikai, gần) 近かろう (chikakarō) Tính từ な -だろう 好き (suki, thích) 好きだろう (sukidarō) -ない -なかろう 見えない (mienai, vô hình) 見えなかろう (mienakarō)

Cách dùng

Thể ý thức được dùng để diễn tả ý định, như những trường hợp sau

• Thông báo ý định. Ví dụ: 勉強しよう (benkyō shiyō, học thôi).
• Hỏi ý định. Ví dụ: 行こうか (ikō ka, đi chứ?).
• Diễn tả rằng một người định làm gì qua 思う (omou). Ví dụ: 買おうと思う (kaō to omou, nghĩ về việc mua).
• Trong cấu trúc しようとする mang nghĩa "sắp sửa/ định làm gì". Ví dụ: 犬が吠えようとしている (Inu ga hoeyō to shite iru, con chó sắp sủa).